Harvard Üniversitesi tarafından gerçekleştirilen ''Yetiştirmek İstediğimiz Çocuklar: Yetişkinlerin Değerler Hakkında Verdiği Gerçek Mesajlar” isimli çalışmanın sonuçları açıklandığında, pek çok anne-baba ve eğitimci – ben de dahil – büyük bir şaşkınlık yaşadık. Hepimiz, empati hakkında yaptığımız onca konuşmaya rağmen, çocukların akademik başarı ve bireysel mutluluğa başkalarını önemsemekten çok daha fazla değer verdiğine şaşırdık. Çalışmayı yapanlar ise çocukların değerlerinin yetişkinlerin değer verdiği şeyleri yansıttığını açıkladı ve çocuklara empatiyi öğretmek için bir dizi tavsiye hazırladı.

“Empati başka bir insanın bakış açısından bakmanın çok daha ötesine geçiyor” diyor projenin direktörü Rick Weissbourd. Weissbourd satış elemanlarının, politikacıların, aktörlerin ve pazarlamacıların profesyonel hedeflerine ulaşmak için bu tarzda bir başkasının “perspektifinden bakma” işini zaten yaptıklarını vurguluyor. Gerçek anlamda empatik olabilmek için çocukların basit bir şekilde başkasının perspektifinden bakmaktan çok daha fazlasını öğrenmeli: Aynı fikirde olmasalar bile başka bir insanın görüşlerine değer vermeyi, saygı duymayı ve anlamayı öğrenmeleri gerekiyor. Weissbourd’a göre empati, duyarlılığın ve başka bir insanın perspektifinden bakmanın aynı anda işlemesinden ibaret. Ayrıca zorbalığı ve acımasızlığın diğer biçimlerini engellemenin de temel anahtarı.

İşte çocuklarda empati geliştirmek için beş öneri:

1. Çocuğunuzla empati kurun ve başkalarına karşı duyarlı olmanın nasıl olduğunu ona modelleyin.

Çocuklar bu özellikleri bizi izleyerek ve onlara gösterdiğimiz empatiyi deneyimleyerek kazanırlar. Çocuklarımıza; duygusal ihtiyaçlarını anlayarak ve bunlara cevap vererek onları çok iyi tanıdığımızı, yaşamlarına ilgi ve katılım sergilediğimizi ve kişiliklerine saygı duyduğumuzu gösterirsek, onlar da kendilerini değer verilmiş hisseder. Kendini değer verilmiş hisseden çocuklar, diğerlerine değer vermeye ve onların ihtiyaçlarına saygı göstermeye de daha yatkındır. Diğer insanlara önem verdiğimizi gösterirsek, çocuklarımız bunu görür ve başkalarına değer verme ve duyarlı olma eylemlerimizi daha fazla taklit ederler.

2. Başkalarını önemsemeyi bir öncelik haline getirin.

Çocukların empati hakkında sadece dil dökmediğimizi, günlük hayatlarımızda da başkalarını önemsediğimizi ve onlara karşı duyarlı olduğumuzu bilmeye ihtiyacı var. “En önemlisi senin mutlu olman” demek yerine “En önemlisi senin iyi bir insan olman ve mutlu olman” demeyi deneyin. Başkaları hakkında konuşurken onları önemsemeyi öncelikli hale getirin. Çocukların, dünyanın onların ve ihtiyaçlarının etrafında dönmediğini anlamalarına yardımcı olun.

3. Çocuklara uygulama yapmaları için fırsatlar yaratın.

Diğer tüm duygusal beceriler gibi empatinin de hayatımızın bir parçası olabilmesi için tekrara ihtiyacı var. Aile toplantıları düzenleyin ve çocukları bunlara dahil ederek başkalarının bakış açılarını dinlemeleri ve onlara saygı duymaları için cesaretlendirin. Çocuklara okuldaki anlaşmazlıklar ve çatışmalar hakkında sorular sorun ve sınıf arkadaşlarının deneyimleri üzerine derinlemesine düşünmelerine yardımcı olun. Eğer diğer bir çocuk okulda popüler değilse ya da sosyal problemler yaşıyorsa, bu çocuğun durumu hakkında neler hissedebileceği hakkında konuşun. Çocuğunuza bu çocuğa nasıl yardım edebileceğini sorun.

4. Çocuğunuzun empati alanını genişletin.

Çocukların yakın aile ve arkadaşları ile empati kurması çok zor değildir, ancak bu çemberin dışındaki insanları anlamak ve duygularını paylaşmak onlar için gerçek bir meydan okuma olabilir. Çocuğunuzun içinde yaşadığı çemberi genişletmesine “yakından bakma ve uzaktan bakma” bakış açısıyla yardımcı olabilirsiniz. Belirli bir insanı dikkatlice dinleyerek ve sonra çoklu bakış açılarını görebilmek için geri çekilerek… Çocuğunuzu, özellikle savunmasız ya da ihtiyaç içinde olan insanların duyguları hakkında konuşmak ve tahminde bulunmak için cesaretlendirin. Bu insanlara nasıl yardım edilebileceği ve rahatlatılabileceği hakkında konuşun.

5. Çocuklara kendilerini kontrol edebilmeyi ve duygularını etkili bir şekilde yönetebilmeyi öğrenebilmeleri için yardım edin.

Çocuklar başkalarına empati duysalar bile toplumsal baskılar ve önyargılar duydukları ilgi ve endişeyi ifade etmelerini engelleyebilir. Örneğin, çocuklar birbirlerine önemsenmeme hissi yüzünden sinirlenirlerse, empati duygularını harekete geçirmek onlar için oldukça zorlayıcı olabilir. Çocukları, etraflarındaki stereotiplerin ve önyargıların neler olduğunu söylemeleri, öfkeleri, kıskançlıkları, utançları ya da diğer negatif duyguları hakkında konuşmaları için cesaretlendirin. Kendi eylemlerinizde çatışmayı çözmeyi ve öfke yönetimini modelleyin. Çocuklarınızın, kendi hayatınızda, sizi zorlayan duygularla nasıl baş etmeye çalıştığınızı görmelerini sağlayın.

Eğitimciler size empati sahibi çocuklarla dolu bir sınıfın, en mutlu ama önce kendini düşünen bir grup çocukla dolu bir sınıftan çok daha yumuşak bir şekilde aktığını söyleyecektir. Aynı şekilde, kardeşler birbirlerinin duygularını paylaşabiliyor ve diğerlerinin ihtiyaçlarını bireysel mutluluğunun önüne koyabiliyorlarsa, aile hayatı çok daha ahenkli olabiliyor. Eğer bir sınıf ya da bir aile dolusu empati sahibi çocuk çok daha barışçıl ve işbirliğine açık bir öğrenme ortamı yaratabiliyorsa, bir de böyle çocuklarla dolu bir dünyada neler yapabileceğimizi hayal edin.

-ALINTIDIR-